Ułatwienia dostępu
Dużą rolę w działaniach profilaktycznych odgrywają samoobserwacja i samobadania.
Przy pojawieniu się problemów zdrowotnych często można zaobserwować, że jakiś aspekt działania naszego organizmu jest „inny niż zazwyczaj”; może to być chociażby zmiana w zakresie apetytu, męczliwości, częstotliwości oddawania moczu czy stolca. Samoobserwacja obejmuje np. samodzielną obserwację skóry pod kątem pojawienia się nowych znamion, przebarwień i zmian wyglądu znamion zaobserwowanych wcześniej lub też pojawienia się dodatkowych objawów niepokojących jak obrzęk, zaczerwienienie, bolesność czy wydzielina. Pomaga to we wczesnym wykryciu niepokojących zmian w obrębie skóry.
Istotne jest obserwowanie także stałości rytmu dobowego, czyli czasu snu i czuwania. Oczywiście są to kwestie zmienne, czasem zależne od pór roku, jednak długie okresy bezsenności lub nadmierna senność w ciągu dnia mimo prawidłowego snu w nocy może czasami sugerować początek choroby. Inną ważną kwestią jest nagła zmiana masy ciała, czyli np. utrata masy ciała rzędu kilku kilogramów w ciągu tygodnia lub paru tygodni mimo niezmienionej diety czy aktywności fizycznej. Występowanie bólu umiejscowionego w różnych okolicach ciała, który powtarza się okresowo i nie był dotychczas diagnozowany, powinien sugerować rozważenie konsultacji z lekarzem.
Oprócz samoobserwacji istotnym elementem profilaktyki jest samobadanie, czyli samodzielne kontrolowanie poprzez proste badanie, czy występują jakieś zmiany nietypowe czy niezaobserwowane wcześniej. Jest to pojęcie znane szczególnie w kontekście profilaktyki zmian w obrębie piersi u kobiet. Samobadanie piersi powinno być wykonywane systematycznie raz w miesiącu między 1. a 10. dniem cyklu przez kobiety już po ukończeniu 20. roku życia. Nie należy wykonywać samobadania w 3. i 4. tygodniu cyklu miesiączkowego. Związane jest to ze zmianami konsystencji piersi na skutek hormonów, co może powodować bolesność piersi podczas badania oraz niewiarygodny wynik. Również kobiety niemiesiączkujące powinny badać się regularnie raz w miesiącu (najlepiej w wybranym, stałym dniu).
Samokontrola zdrowia obejmuje wszelkie działania mające na celu wczesną diagnostykę chorób i schorzeń.
Domowe pomiary mogą być cenną metodą w rozpoznawaniu nadciśnienia tętniczego i ocenie skuteczności leczenia hipotensyjnego. Muszą być jednak wykonywane w określony sposób – za pomocą odpowiednich aparatów i z zastosowaniem obowiązujących zaleceń.